Η Ηρακλειά είναι ένα μικρό νησί των Κυκλάδων το οποίο βρίσκεται ανάμεσα στην Αμοργό και την Νάξο.
Μαζί με την Σχοινούσα, τα Κουφονήσια, την Δονούσα και την ακατοίκητη Κέρο αποτελούν τις γνωστές Μικρές Κυκλάδες.
Έχει έκταση 18 τ.χ. και οι μόνιμοι κάτοικοί της δεν ξεπερνούν τους 100.
Η Ηρακλειά είναι ένα νησί στο οποίο ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να απολαύσει αυθεντικές διακοπές γεμάτες γαλήνη και ηρεμία. Ο ήλιος, οι πεντακάθαρες θάλασσες, η αληθινή φιλοξενία και το καλό φαγητό θα γοητεύσουν ακόμα και τον πιο απαιτητικό επισκέπτη.
Φημίζεται για το εξαιρετικό θυμαρίσιο μέλι, την φάβα και τα κτηνοτροφικά προϊόντα της.
Η Ηρακλειά φαίνεται να κατοικείται συνεχώς από την προϊστορική εποχή μέχρι και τους νεώτερους χρόνους.
Στα χρόνια του Μεσαίωνα και της Tουρκοκρατίας έγινε κρησφύγετο κι ορμητήριο πειρατών λόγω των σπηλαίων και των μικρών ορμίσκων.
Στην Ηρακλειά έχουν βρεθεί πολλές βραχογραφίες με σπείρες, χαρακτηριστικά σύμβολα της πρώιμης εποχής του Χαλκού.
Οι περισσότερες είναι σκαλισμένες πάνω σε σταθερούς βράχους.
Αγνώστου αριθμού ειδώλια έχουν επίσης βρεθεί στην Ηρακλειά και τα γύρω νησιά και σήμερα φιλοξενούνται σε μουσεία της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές.
Στα χρόνια της Γερμανικής κατοχής ήταν κρησφύγετο και πεδίο δράσης Ελλήνων και συμμάχων αντιστασιακών, βοηθώντας κυρίως στις επικοινωνίες αλλά και φυγάδευση πολλών αντιστασιακών στον δρόμο προς την Μέση Ανατολή. Ανέκαθεν υπήρχε σχέση με την γειτονική Αμοργό και το μοναστήρι της Χοζοβιώτισσας.
Από τον 19ο αιώνα οι κάτοικοι της Ηρακλειάς έχουν Αμοργιανή καταγωγή.
Κι όπως λένε και οι στίχοι ενός τραγουδιού:
“Επέρασα από την Αρακλειά – Πήγα και στην Σχοινούσα
Τα Κουφονήσια αντίκρισα – κι άραξα στη Ντονούσα
Τα ωραία τα νησιά μας – τα ‘χομε μές την καρδιά μας”
Σπήλαιο του Άη Γιάννη
Το σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη είναι ένα από τα μεγαλύτερα και ομορφότερα σπήλαια στην Ελλάδα. Βρίσκεται στο δυτικό τμήμα του νησιού, κοντά στον όρμο Βουρκαριά. Ακολουθώντας ένα αρκετά ενδιαφέρον μονοπάτι βρίσκεται σε απόσταση περίπου μιας ώρας πεζοπορίας.
Αν και αναξιοποίητο, στα έγκατά του, ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τους εντυπωσιακούς σταλαγμίτες και σταλαχτίτες που έχουν δημιουργηθεί με το πέρασμα των χρόνων.
Κάστρο
Στην Ανατολική πλευρά του νησιού, πάνω από την παραλία Λιβάδι, βρίσκονται τα ερείπια του φρουρίου της Ελληνιστικής εποχής.
Το «κάστρο» είναι εύκολα επισκέψιμο από τον περιφερειακό δρόμο Παναγιάς – Άγιος Γεώργιος.
Από εκεί μπορεί ο επισκέπτης να θαυμάσει την υπέροχη θέα.
Παλιό Υδροπλάνο στην Αλιμιά
Στον όρμο Αλιμιά και σε βάθος περίπου 9 μέτρων βρίσκεται το «κουφάρι» ενός γερμανικού υδροπλάνου ARADO AR196 το οποίο καταρρίφθηκε ανάμεσα στην Ηρακλειά και την Ίο κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Μια σημαδούρα καταδεικνύει το σημείο ώστε ο επισκέπτης να μπορεί να το βρει εύκολα. Όταν ο καιρός είναι καλός, το υδροπλάνο φαίνεται από την επιφάνεια της θάλασσας. Με τα χρόνια, ένας ιδιαίτερος βιότοπος έχει αναπτυχθεί γύρω από αυτό.
Photo: Naxos Diving Center
Μέριχας
Πρόκειται για έναν όρμο στην νοτιανατολική πλευρά του νησιού ο οποίος περιβάλλεται από εντυπωσιακούς γκρεμούς ύψους πάνω από 100 μέτρα.
Αποτελεί ένα φυσικό αξιοθέατο στο οποίο φωλιάζουν άγρια πουλιά. Στη βάση των γκρεμών βρίσκονται δύο πανέμορφες παραλίες.
Η Ηρακλειά έχει κυρίως τρεις οικισμούς: τον Άγιο Γεώργιο όπου βρίσκεται και το λιμάνι του νησιού, την Παναγιά (Χώρα) και τον σχεδόν εγκαταλελειμμένο οικισμό του Αγίου Αθανασίου.
Άγιος Γεώργιος
Πρόκειται για τον μεγαλύτερο και πλέον αναπτυσσόμενο οικισμό του νησιού. Εκεί βρίσκεται το λιμάνι του νησιού, καθώς και η ομώνυμη παραλία με τα τεράστιο αλμυρόδεντρα τα οποία προσφέρουν υπέροχη σκιά στους επισκέπτες του νησιού καθ’ όλη την διάρκεια της μέρας.
Παναγιά
Η Παναγιά είναι η παραδοσιακή πρωτεύουσα της Ηρακλειάς. Είναι χτισμένη στο κέντρο του νησιού και στο μέσο της διαδρομής από το λιμάνι προς την ήσυχη παραλία Τουρκοπήγαδο στην άλλη άκρη του νησιού. Σημείο αναφοράς είναι η εκκλησιά της Παναγιάς. Τα παραδοσιακά πετρόκτιστα σπίτια αυτού του οικισμού καθώς και η όμορφη θέα προς το απέραντο γαλάζιο και τα γύρω νησιά, κινούν το ενδιαφέρον του επισκέπτη.
Άγιος Αθανάσιος
Ένα ταξίδι στο χρόνο και στην παράδοση θα κάνει ο επισκέπτης που θα επισκεφτεί αυτόν τον οικισμό. Βρίσκεται στην βορειοδυτική πλευρά του νησιού αλλά έχει σχεδόν εγκαταλειφθεί. Το παραδοσιακό αυτό χωριό με τα παλιά πέτρινα σπίτια, τα οποία αποτελούν δείγμα της παραδοσιακής κυκλαδικής αρχιτεκτονικής, έχει μαγευτική θέα.
Στο μικρό αυτό νησί υπάρχουν παραλίες με κρυστάλλινα, γαλαζοπράσινα νερά στα οποία ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει το μπάνιο του και να χαλαρώσει. Το καλοκαίρι οργανώνονται τακτικές εκδρομές με μικρά πλοιάρια κατά την διάρκεια των οποίων μπορεί κάποιος να κάνει τον γύρο του νησιού ή να επισκεπτεί τις παραλίες που δεν είναι προσβάσιμες σε οχήματα και πεζούς.
Μπορεί να επιλέξει ανάμεσα σε ήπιες αμμώδεις παραλίες, όπως ο Άγιος Γεώργιος, το Λιβάδι, το Τουρκοπήγαδο, η Βορινή Σπηλιά και η Αλιμιά ή σε ακτές με βότσαλο όπως ο Καρβουνόλακκος και το Αμμούδι του Μέριχα.
Οι ακτές του νησιού είναι βραχώδεις, όπως ο Ξυλομπάτης και η Αγριομέλισσα αλλά και απότομες και απόκρημνες όπως ο Μέριχας και η Βάλα.